Sylabus błędów, czyli OKO.press i Fundacja Batorego o neomarksizmie

Sylabus błędów, czyli OKO.press i Fundacja Batorego o neomarksizmie

W dodatku do naszego głównego artykułu chciałbym w przejrzysty sposób wypunktować błędy, uchybienia i manipulacje, których dopuszczono się w raporcie Fundacji Batorego oraz w artykule na portalu OKO.press. Temat dotyczy zjawiska neomarksizmu i rzekomej teorii spiskowej wykreowanej przez „populistyczną prawicę”.

W poniższym zestawieniu zawarliśmy błędy i nieścisłości, których nie omówiłem w głównym artykule stanowiącym odpowiedź na atak ze strony portalu OKO.press oraz Fundacji Batorego. Objętość tekstu i mnogość braków w merytoryce zmusiły mnie do podzielenia całej odpowiedzi na dwie części. Niniejsza lista to swego rodzaju uzupełnienie.

LINK: Odpowiedź na zarzuty portalu OKO.press i Fundacji Batorego
LINK: Artykuł na portalu OKO.press
LINK: Raport Fundacji Batorego

• Bagatelizowanie tematu
  
  Cytat: „W Białej księdze nie ma ani słowa więcej o Spinellim, co nie przeszkadza popularyzatorom teorii neomarksizmu głosić, że celem Unii Europejskiej jest stworzenie państwa federalnego, nazywanego czasem Stanami Zjednoczonymi Europy”.
  
  Odpowiedź: Odwołania do Altiero Spinellego oraz „Manifestu z Ventotene” znajdują się jedynie we wstępie i w zakończeniu „Białej księgi w sprawie przyszłości Europy”, czyli oficjalnego dokumentu Komisji Europejskiej z 2017 roku. Nie zmienia to jednak faktu, że autorzy, w tym sam Jean-Claude Juncker, z jakiegoś powodu nie nawiązują do jakiegokolwiek innego ojca integracji europejskiej (pomijając krótki cytat Roberta Schumana, z tym że wybrany tendencyjnie, aby uzasadnić ideę budowy jednego państwa federalnego). Tak czy inaczej głównym patronem projektu, pod którym się podpisują, pozostaje komunista Altiero Spinelli.
  

• Ekstremizm to reprezentatywny przykład
  
  Cytat: „To właśnie na konieczność obrony przez marksizmem kulturowym powoływał się norweski skrajnie prawicowy terrorysta Anders Breivik, który 22 lipca 2011 roku dokonał dwóch zamachów terrorystycznych: na siedzibę premiera Norwegii i na uczestników obozu młodzieżówki norweskiej Partii Pracy. Zginęło wtedy 77 osób, a 33 zostały ranne”.
  
  Odpowiedź: Czy z faktu, że szalony zbrodniarz powoływał się na pojęcie marksizmu kulturowego, wynika, że wszystko, co jest z tym związane, uznajemy za przejaw teorii spiskowej i myślenia kryminogennego?
  

• Krytyka schematu rozwoju marksizmu (kliknij tutaj, aby zobaczyć)
  
  Cytat: „Na przykład antykultura (neomarksizm), datowana tu na 1993 rok ze względu na wejście w życie traktatu z Maastricht UE (!), ma tu powiązania historyczne z: marksizmem sowieckim z początku XX wieku, Komunistyczną Partią Związku Radzieckiego, ale też z polską opozycją komunistyczną z lat 80. (przedstawianą jako ruch współpracujący z komunistami!)”.
  
  Odpowiedź: Punkt „Antykultura” to pewne podsumowanie schematu, które wskazuje na fakt, że już w 1993 zdołano przeforsować na tyle ideologiczny traktat, bo przecież oparty na Planie Spinellego, a więc programie marksistowskim. Poza tym opisujemy również, co działo się dalej, aż do 2019 roku (wtedy powstał cały interaktywny schemat rozwoju marksizmu). Oczywiście, że istnieją powiązania z marksizmem sowieckim, bo Altiero Spinelli był członkiem Włoskiej Partii Komunistycznej pod egidą Kominternu, a jego późniejsze środowisko składało się w dużej mierze z komunistów tworzących własny ośrodek ideologiczny na Zachodzie, już w oderwaniu od Związku Sowieckiego.
  
  Wielu członków Grupy Spinelli należy do włoskiej Partii Demokratycznej, która ewoluowała u źródeł z Włoskiej Partii Komunistycznej. Poza tym należy wspomnieć, że w europejski federalizm są zaangażowani ludzie tworzący niegdyś tzw. Nową Lewicę, choćby byli entuzjaści Mao Zedonga czy Che Guevary. Zieloni to ich polityczna reprezentacja powstała w latach 70. (wielu zielonych polityków współtworzy ruch federalistyczny). Cały osobny wątek do omówienia to eurokomunizm rozwijający się od lat 70., głównie w Hiszpanii i we Włoszech.
  
  Co do opozycji antykomunistycznej w Polsce, to wymieniono w tym kontekście Adama Michnika i Jacka Kuronia, a więc jawnych trockistów z tzw. Kręgu Walterowskiego. Ponadto omówiono okrągły stół, a więc układ komunistów z reglamentowaną opozycją. Na czym polega problem?
  

• Nieznajomość nurtów marksizmu
  
  Cytat: „To odwrócenie rzeczywistej sytuacji: o bycie wyznawcami neomarksizmu zostają oskarżeni ci, którzy w latach 60. i później walczyli z komunizmem w Polsce – tylko dlatego, że jako młodzi ludzie wykorzystywali zachodnie trendy kulturowe do kontestowania radzieckiego komunizmu”.
  
  Odpowiedź: Autorka świadomie lub nieświadomie neguje możliwość bycia zwolennikiem marksizmu i przeciwnikiem komunizmu sowieckiego jednocześnie, i to bez żadnego zgrzytu logicznego. Cała Nowa Lewica, której wpływ dotarł do Polski z USA i z Europy Zachodniej, to przecież marksizm antysowiecki, ale wciąż radykalny, nawiązujący zgodnie z popularnym hasłem z tego okresu do „Marksa, Mao i Marcusego”. Chodzi więc o Karola Marksa, chińskiego komunistę Mao Zedonga oraz ideologa szkoły frankfurckiej Herberta Marcuse. Te „trendy kulturowe”, o których mowa w cytacie, to nie jakieś tam nowinki z Zachodu, tylko eksport nowego marksizmu. To że było się w opozycji antykomunistycznej (przeciwko PZPR, tzw. betonowi), nie oznacza, że walczyło się z komunizmem jako takim.
  

• Oczywistość jako coś kontrowersyjnego
  
  Cytat: „Zaś w opisie zjawiska o nazwie «Gender 1975« można przeczytać, że ideologia gender, krzywdząca ludzi przez tragiczne eksperymentowanie ze zmianami płci (opisane w początkowym fragmencie tekstu), jest oficjalną ideologią Unii Europejskiej”.
  
  Odpowiedź: Ideologia gender mainstreaming jest oficjalną strategię polityczną obowiązującą państwa członkowskie od przyjęcia Traktatu amsterdamskiego z 1997 roku (art. 2 oraz art. 3). Co warto zaznaczyć, Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) poparła ten program już w 1995 roku.

• Posądzenie o rosyjską propagandę
  
  Cytat: „Teorii tej jako instrumentu politycznego używają dziś w Europie niektórzy eurosceptyczni politycy, środowisko rosyjskie związane z ideologiem Aleksandrem Duginem oraz kilka think thanków, także powiązanych z Rosją”.
  
  Odpowiedź: Co wynika z faktu, że o marksizmie kulturowym mówią między innymi przedstawiciele amerykańskiego Alt-rightu i eurosceptycy z różnych europejskich krajów? To założenie mające od razu zdyskwalifikować całą tezę pod pretekstem domniemanej radykalności lub skrajności części osób, która uznają ją za prawdziwą. Przykłady rosyjskie to oczywiście próba zasugerowania, że mamy tu do czynienia z propagandą Władimira Putina. Rosja to kraj w dalszym ciągu rządzony przez komunistów, ale reprezentujących już inny nurt, a właściwie etap rewolucji – po zdobyciu władzy i jej ustabilizowaniu. Nie zmienia to faktu, że nadal są to ideologiczni przeciwnicy szeroko rozumianej nielewicowej strony barykady. Zresztą gdy piszemy o marksizmie i w ogóle poruszamy te tematy, to krytykujemy zarówno rewolucję bolszewicką, jak i całe sowieckie dziedzictwo. Nie oszczędzamy również współczesnej Rosji, tj. nie mamy co do niej złudzeń. Można więc zapytać, co Putinowi po takich agentach. Generalnie w naszej publicystyce analizujemy poczynania rozmaitych komunistów, czy to europejskich, czy rosyjskich, czy chińskich.

• Szafowanie etykietkami
  
  Cytat: „W 2017 roku na zlecenie skrajnie prawicowego polskiego eurodeputowanego Dobromira Sośnierza powstała analiza Manifestu z Ventotene, której zadaniem było pokazanie wpływu tego dokumentu na dzisiejszy kształt Unii Europejskiej”.
  
  Odpowiedź: Uznawanie libertarianina, a więc przedstawiciela Konfederacji stojącego najbardziej „na lewo” na tle innych polityków tego ugrupowania, za skrajnego prawicowca, to przejaw ideologicznego doktrynerstwa i szafowania łatkami bez pomyślunku.

• Ukrywanie całej prawdy
  
  Cytat: „Kolejnym dowodem na to jest dla teoretyków unijnego neomarksizmu powstanie w 2010 roku w Parlamencie Europejskim grupy refleksyjnej im. Spinellego. Zamierzała ona działać na rzecz pogłębiania integracji europejskiej i wstąpiła do niej trójka polskich eurodeputowanych”.
  
  Odpowiedź: W Parlamencie Europejskim znajduje się kartonowa podobizna Altiero Spinellego, a główny budynek jest nazwany jego imieniem. Do idei Spinellego odwołuje się choćby David Sassoli, przewodniczący Parlamentu Europejskiego, a wypowiedzi przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen o stworzeniu Stanów Zjednoczonych Europy cytuje oficjalny fanpejdż eurofederalistów.
  
  Grupa Spinelli skupia około 100 europosłów, w tym istotne persony, takie jak: Guy Verhofstadt, przewodniczący frakcji liberalnej, czy była współprzewodnicząca Europejskiej Partii Zielonych Monica Frassoni. Premier Włoch Matteo Renzi, prezydent Francji Francois Hollande i kanclerz Merkel składali kwiaty na grobie Spinellego na Wyspie Ventotene i wskazywali jego projekt za źródło integracji europejskiej (2016 r.).
  
  Jean-Claude Juncker, były przewodniczący Komisji Europejskiej, przemawiał w 200. rocznicę urodzin Karola Marksa i wychwalał go jako filozofa, którego nie można łączyć ze zbrodniami komunizmu. W tym samym roku w Trewirze stanął również pomnik Karola Marksa, notabene ufundowany przez chińskich komunistów.

• Wybiórcze podawanie faktów
  
  Cytat: „Nie powołano również forsowanej przez Spinellego Europejskiej Wspólnoty Obronnej (miała być elementem federalizacji Unii). Dla teoretyków neomarksizmu najważniejsze jest to, że Spinelli był komunistą, a jednocześnie – założycielem Unii Europejskiej, i na dodatek opowiadał się za wzmocnieniem współpracy unijnej kosztem pełnej suwerenności narodowej państw członkowskich”.
  
  Odpowiedź: To, że Europejska Wspólnota Obronna nie została jeszcze wprowadzona, nie oznacza, że zaniechano próby przeforsowania tej koncepcji. Potwierdzają to dobitnie wypowiedzi najważniejszych europejskich polityków, chociażby kanclerz Niemiec Angeli Merkel o „gotowości państw narodowych do oddania suwerenności”, prezydenta Francji Emmanuela Macrona o „posiadaniu prawdziwej, europejskiej armii” czy byłego Przewodniczącego Komisji Europejskiej Jean-Claude Junckera o konieczności wypracowania „nowego podejścia w sprawie Europejskiej Wspólnoty Obronnej w celu powołania armii europejskiej”.

• Zaprzeczanie własnym twierdzeniom
  
  Cytat: „W teorii neomarksizmu te informacje na temat działalności Spinellego, które nie pasują do głównej tezy, są pomijane – np. fakt, że dokument Traktat ustanawiający Unię Europejską, napisany w latach 80. na bazie tzw. Planu Spinellego i przyjęty przez PE, został odrzucony przez państwa członkowskie i nigdy nie wszedł w życie (choć dał podstawy do kolejnych negocjacji między państwami członkowskimi, a w efekcie do przyjęcia Jednolitego aktu europejskiego)”.
  
  Odpowiedź: Fakt odrzucenia Planu Spinellego z 1984 roku nie jest pomijany ani przez nasze środowisko, ani przez innych publicystów zajmujących się tym tematem. W podanym cytacie autorka sama sobie zaprzecza, najpierw sugerując, że przecież projekt nie został finalnie przyjęty i w domyśle nie ma żadnego znaczenia, a następnie przyznając, że jego elementy zaczęto wprowadzać metodą małych kroków (chodzi o Jednolity akt europejski w 1986 roku, traktat z Maastricht w 1992 roku oraz traktat z Lizbony z 2007 roku).

Rainer Zybura w imieniu zespołu projektu Młot na marksizm.
Wsparcie merytoryczne: Jakub Zgierski i inni.

Bibliografia
1. Buchanan J. P., Śmierć Zachodu, Wrocław: Wydawnictwo Wektory, 2006.
2. Cleaver H., Wprowadzenie [w:] Polityczne Czytanie Kapitału, Poznań: Wydawnictwo Bractwo Trojka, 2011, http://la.utexas.edu/users/hcleaver/357k/RCP_ostateczna_Intro.pdf
3. Frankfurt School [w:] Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Frankfurt_School
4. Habermas J., Filozoficzny dyskurs modernizmu, Kraków: Universitas, 2000.
5. Jay M., The Creation of the Institut für Sozialforschung and Its First Frankfurt Years [w:] The Dialectical Imagination, Berkeley: University of California Press, 1973, https://www.marxists.org/subject/frankfurt-school/jay/ch01.htm
6. Karoń K., Historia antykultury, Warszawa: Wydawnictwo Własne, 2018.
7. Kellner D., Cultural Marxism and Cultural Studies, University of California, https://pages.gseis.ucla.edu/faculty/kellner/essays/culturalmarxism.pdf
8. Mierzyńska A., Neomarksistowska tęczowa zaraza. Jak teoria spiskowa populistycznej prawicy wpływa na debatę publiczną w Polsce, Fundacja Batorego, http://archiwum.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Forum%20Idei/Interaktywna_Neomarksizm.pdf
9. Mierzyńska A., Tęczowy neomarksizm u bram. Polska prawica i Kościół przejęli tę narrację z USA i Rosji, OKO.press, https://oko.press/teczowy-neomarksizm-u-bram-polska-prawica-i-kosciol/
10. Napisany w duchu marksistowskim manifest podstawą dalszego rozwoju Unii Europejskiej? Komentarz ekspertów Ordo Iuris, Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, https://www.ordoiuris.pl/dzialalnosc-miedzynarodowa/napisany-w-duchu-marksistowskim-manifest-podstawa-dalszego-rozwoju-unii
11. Rozwadowski D., Marksizm kulturowy. 50 lat walki z cywilizacją Zachodu, Warszawa: Wydawnictwo Prohibita, 2018.
12. Trent Schroyer [w;] Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Trent_Schroyer